Loading ...

Ανδρέας Κωνσταντινίδης, Β.Α, Μ.Α.

Σύμφωνα με το ορθογραφικό και ερμηνευτικό λεξικό της Ελληνικής γλώσσας, ΠΡΩΪΑΣ, η λέξη επιστήμη είναι «η αφηρημένη έννοια του επίσταμαι,» δηλαδή η «πλήρης και ακριβής γνώσις ορισμένων πραγμάτων». Επίσης, σύμφωνα με το αναφερόμενο λεξικό, η λέξη θρησκεία είναι η «πίστις περί υπάρξεως θεών». Επιπρόσθετα, είναι «το σύνολον των δοξασιών των σχετικών προς την εις θεούς (ή έναν θεόν) πίστιν: ‘θρησκεία πολυθεϊστική, – μονοθεϊστική, – ιουδαϊκή, – χριστιανική, – μουσουλμανική, – βουδδική, κλπ.’»

Καθώς μας διδάσκουν οι ανωτέρω δύο προσδιορισμοί, υπάρχει ένα μεγάλο και όντως αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ της επιστήμης και της θρησκείας – ενώ η επιστήμη στηρίζεται στη «πλήρη και ακριβή γνώση,» η θρησκεία στηρίζεται στη «πίστη» περί υπάρξεως είτε ενός θεού, είτε πολλών θεών. Και εξηγώ περεταίρω:

Αναφορικά με την Ιουδαϊκή θρησκεία, η πίστη στο θεό στηρίζεται στα συγγράμματα των διαφόρων Εβραίων βασιλέων και Εβραίων προφητών, και τα οποία συγγράμματα είναι αναμεμιγμένα με εξωγήινα… θαύματα. Ένα παράδειγμα είναι οι δέκα εντολές του Μωυσή, τις οποίες ο Μωυσής ισχυρίστηκε ότι τις πήρε από το χέρι κάποιου θεού στο όρος Σινά. Εδώ γράφω ότι ο Μωυσής «ισχυρίστηκε» ότι πήρε τις εντολές από κάποιο θεό, επειδή δεν πιστεύω ότι υπάρχει κάποιος θεός ο οποίος γράφει… οδηγίες ανθρώπινης συμπεριφοράς. Όμως, οι πιστοί της Ιουδαϊκής θρησκείας, οι οποίοι πιστεύουν σε θαύματα, πίστεψαν τον Μωυσή.

Σχετικά με τη χριστιανική θρησκεία, βλέπουμε μια συνέχεια από την ιουδαϊκή θρησκεία στη χριστιανική. Ναι, από τη «Παλαιά Διαθήκη» και τους Εβραίους «προφήτες», στη «Καινή Διαθήκη» και τους χριστιανούς «απόστολους» και «άγιους.» Επιπρόσθετο χαρακτηριστικό, τα διάφορα «θαύματα» που συνοδεύουν τη γέννηση του «Μεσσία» και «θεανθρώπου» Ιησού, ο οποίος προσφέρθηκε ως «αμνός» του θεού, για να «εξαγνίσει» τους ανθρώπους από το δήθεν «προπατορικό αμάρτημα», και να τους οδηγήσει στον αιώνιο παράδεισο.

Η σημαντική λέξη για όλες τις θρησκείες είναι η πίστης, η οποία προσδιορίζεται από το λεξικό ως εξής: «η αφηρημένη έννοια του πιστεύω, η παραδοχή τινός ως αληθούς, πεποίθησις, εμπιστοσύνη εις τι : ‘μη δίδης πίστιν εις τους λόγους του’». Επειδή, λοιπόν, όλες οι θρησκείες στηρίζονται στη πίστη, η οποία είναι υποκειμενική και μεροληπτική – και δεν στηρίζονται στη γνώση, η οποία είναι αντικειμενική και αμερόληπτη – οι άνθρωποι οι οποίοι κατάγονται από διαφορετικές περιοχές του πλανήτη μας, και οι οποίοι πίστεψαν σε διαφορετικούς «προφήτες» και «Μεσσίες», ακολουθούν διαφορετικές θρησκείες. Έτσι, γινόμαστε μάρτυρες του γεγονότος ότι ορισμένοι άνθρωποι ακολουθούν με… πεποίθηση τη χριστιανική θρησκεία, άλλοι – πάλι με πεποίθηση – ακολουθούν την ιουδαϊκή, τη μουσουλμανική κλπ. Βέβαια, υπάρχουν και οι άνθρωποι οι οποίοι στηρίζονται στη γνώση και όχι στη πίστη – και δεν ακολουθούν καμία από τις διάφορες θρησκείες. Και τώρα προσανατολιζόμαστε στην επιστημονική γνώση.

Εδώ να σημειώσουμε ότι η επιστημονική γνώση δεν είναι αποκλειστική απόρροια της φοίτησης και διδασκαλίας στα διάφορα σχολεία και πανεπιστήμια, επειδή πολλές επιστημονικές γνώσεις αποκτώνται διά μέσου των ανθρωπίνων αισθήσεων και της ανθρώπινης εμπειρίας. Ένα παράδειγμα είναι η ύπαρξη των διάφορων καιρικών φαινομένων και εποχών – Άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο και χειμώνας. Ένα άλλο φαινόμενο είναι η αλληλοδιαδοχή μεταξύ μέρας και νύκτας κατά τη διάρκεια ενός εικοσιτετράωρου. Τα σημαντικά χαρακτηριστικά της επιστημονικής γνώσης είναι ότι λαμβάνει χώρα συστηματικά, και είναι ανεξάρτητη από επικρατούσες συνθήκες, οι οποίες δεν σχετίζονται άρρηκτα με το επιστημονικό αντικείμενο – χαρακτηριστικά τα οποία προσδίδουν στην επιστημονική γνώση την ικανότητα της πρόβλεψης. Δηλαδή, η επιστημονική γνώση σχετικά με τη διαδοχή της νύκτας από τη μέρα – και του χειμώνα από την Άνοιξη – μας κάνει ικανούς να προβλέψουμε ότι η μέρα θα διαδεχθεί τη νύκτα και η Άνοιξη θα διαδεχθεί τον χειμώνα – και κάτω από οποιασδήποτε συνθήκες. Δηλαδή, η σχετική αυτή διαδοχή θα γίνει οπωσδήποτε – και δεν εξαρτάται από τη πιθανότητα να υπάρχει είτε συννεφιά είτε λιακάδα. Και τώρα στις Ακαδημαϊκές επιστήμες.

Ενώ, όμως, είναι πιθανό για μας να αποχτήσουμε ένα πλούτο από επιστημονικές γνώσεις, δίχως να φοιτήσουμε σε σχολεία και πανεπιστήμια, ένας υπέρτερος πλούτος επιστημονικών γνώσεων θα παραμείνει άγνωστος σε μάς, εάν δεν μάθουμε είτε να διαβάζουμε, είτε να χρησιμοποιούμε την επιστημονική μέθοδο, η οποία οδηγεί στην επιστημονική γνώση. Για παράδειγμα, εδώ, θα πάμε πίσω στη διαδοχή της νύκτας από τη μέρα και του χειμώνα από την Άνοιξη. Ναι, έχουμε μάθει – δίχως ειδικευμένη μόρφωση – ότι υπάρχουν η μέρα και η νύκτα, καθώς και οι τέσσερις εποχές του χρόνου, αλλά αγνοούμε το γιατί υπάρχουν και την αιτία που οδηγεί στη μεταλλαγή τους. Ο πρωτόγονος άνθρωπος θεωρούσε αυτά τα επιστημονικά γεγονότα ως… μυστήρια – και οραματιζόταν θεούς, οι οποίοι δήθεν δημιούργησαν τα πάντα. Σήμερα, όμως, έχουμε τις διάφορες επιστήμες, οι οποίες χρησιμοποιούν την επιστημονική μέθοδο – και έχουν διαλευκάνει τα πλείστα από τα «μυστήρια» της μάνας Φύσης, καθώς και τα μυστήρια της… ανθρώπινης φύσης. Και τώρα στην επιστημονική μέθοδο:

Οι διάφορες επιστήμες – ιστορικές, φυσικές, κοινωνικές – διδάσκονται στα διάφορα πανεπιστήμια, και ένα από τα πρώτα μαθήματα που διδάσκονται οι φοιτητές είναι η επιστημονική μέθοδος, η οποία χαρακτηρίζει τον τρόπο με τον οποίο όλες οι επιστήμες εμπλουτίζουν την εσοδεία των γνώσεων τους. Η επιστημονική μέθοδος αποτελείται από διάφορα, διαδοχικά βήματα, και έχει ως εξής:
(1) Προσδιορισμός και καταγραφή του υπό επιστημονικής μελέτης θέματος – στα Αγγλικά αποκαλούμε το βήμα αυτό καταγραφή της hypothesis, δηλαδή της υπό εξέταση υπόθεσης. Και η υπόθεση αυτή να καταγράφεται με θετικό τρόπο. Για παράδειγμα, αν επιθυμούμε να εξετάσουμε επιστημονικά την υπόθεση αν είτε υπάρχει είτε δεν υπάρχει χριστιανικός θεός, θα γράψουμε το εξής: Υπάρχει Χριστιανικός Θεός. Και δεν θα γράψουμε είτε αρνητικά είτε ερωτηματικά – δηλαδή, είτε Δεν Υπάρχει Χριστιανικός Θεός, είτε Υπάρχει Χριστιανικός Θεός; Και τελικός σκοπός της επιστημονικής μελέτης μας – βασισμένος στο αποτέλεσμα των ερευνών μας – είναι είτε να επιβεβαιώσουμε είτε να διαψεύσουμε τη θετική υπόθεση μας ότι όντως Υπάρχει Χριστιανικός Θεός.
Το δεύτερο βήμα (2) στην επιστημονική μέθοδο μας είναι να μελετήσουμε λεπτομερώς οτιδήποτε έχει γραφεί και είτε, παντοιοτρόπως παρουσιαστεί, στο υπό μελέτη θέμα. Σκοπός μας είναι να αποκλείσουμε τη πιθανότητα ότι αγνοήσαμε κάποια πτυχή του θέματος μας – και η πτυχή αυτή να επηρεάσει αρνητικά την επιστημονική έρευνα μας.
Το τρίτο βήμα (3) είναι η εκτεταμένη έρευνα και η καταγραφή των χαρακτηριστικών του υπό έρευνα θέματος. Στη περίπτωση του χριστιανικού θεού, διαβάζουμε όλα τα συγγράμματα που έχουν γραφεί γι’ αυτόν, και καταγράφουμε ότι ο θεός αυτός θεωρείται δημιουργός των πάντων, και είναι παντοδύναμος, παντογνώστης, φιλεύσπλαχνος και… ξεχειλίζει από αγάπη.
Το τέταρτο βήμα (4) κάνουμε πειράματα των στοιχείων που περισυλλέξαμε, για να εξακριβώσουμε την αυθεντικότητα τους. Στην περίπτωση μας, μελετούμε τον κόσμο γύρω μας για να μάθουμε αν πραγματικά ζούμε σε ένα επίγειο παράδεισο – ο οποίος δημιουργήθηκε από ένα παντογνώστη, παντοδύναμο και φιλεύσπλαχνο θεό.
Το πέμπτο βήμα (5) είναι είτε η αποδοχή είτε η απόρριψη της υπόθεσης μας – Υπάρχει χριστιανικός θεός – και η λεπτομερής στοιχειοθέτηση και δικαιολόγηση της απόφασης μας. Περισσότερα στο ποίημα μου που ακολουθεί – και το οποίο στηρίζεται στην επιστημονική γνώση και όχι στη πίστη.

ΜΙΑ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟ

Αγαπητέ Θεέ:
Λέγεις πως είσαι παντοδύναμος και παντογνώστης,
πως είσαι φιλεύσπλαχνος, πανάγαθος και δίκαιος.

Καλά, καλά…
Πως να πιστέψω τα ωραία αυτά επίθετα,
σαν βλέπω παντού, γύρω μου, αδικία και δυστυχία…

Αλλά, αλλά…
Ας κάνουμε μια καλή, όμορφη συμφωνία:
Θα κλείσω τα μάτια μου να μη βλέπω,
θα κλείσω τα αφτιά μου να μην ακούω,
θα δέσω σε κόμπο τη νοημοσύνη μου,
και θα προσποιηθώ πως είσαι αληθινός…

Και άκουσε – σε παρακαλώ – σ’ αυτό:
Για κάθε συμφορά και δυστυχία στον κόσμο –
για κάθε πεινασμένου παιδιού τη μάταια προσευχή,
για κάθε πονεμένης μάνας τα αβάσταχτα βάσανα,
για κάθε πικραμένου πατέρα τον βαρύ αναστεναγμό
– για κάθε ανθρώπινο σπαραγμό και αγωνία,
θα αφαιρούμε ένα κομματάκι απ’ τη καλοσύνη σου,
ένα τιποτένιο γραμμάριο απ’ την απεραντοσύνη σου,
ένα ασήμαντο λεπτό απ’ την αιωνιότητα σου…
Και αν απομείνει κάτι από εσένα –
οτιδήποτε – κομματάκι τόσο δα – οτιδήποτε!
στο τέλος του τραγικού αυτού πειράματος,
θα σε δεχτώ σαν τον άξιο θεό μου…
Ναι, έλα να συμφωνήσουμε, καλέ μου θεέ…

Ανδρέας Κωνσταντινίδης