Loading ...

Ανδρέας Κωνσταντινίδης, ΒΑ, ΜΑ.

Σύμφωνα με το ορθογραφικό και ερμηνευτικό λεξικό της Ελληνικής γλώσσας, ΠΡΩΪΑΣ (βραβείο Ακαδημίας Αθηνών), ο ορισμός του ανθρώπινου ζώου έχει ως εξής: «ζώον θηλαστικόν δίπουν και δίχειρον, πεπροικισμένον διά νοήσεως και ενάρθρου λόγου (ανήρ καιγυνή). Εν αντιθέσει προς τα λοιπά ζώα, ον λογικόν και κοινωνικόν: ‘άνθρωπος είσαι ή ‘βόδι;’ αυτός δεν είναι άνθρωπος, είναι θηρίον.’» κλπ….

Στον ανωτέρω ορισμό του πλούσιου λεξικού είναι απαραίτητο να προσθέσουμε, επεξηγηματικά, ότι: καθώς στην εξωτερική μας εμφάνιση, οι άνθρωποι έχουμε, μεταξύ μας, ορισμένα όμοια και ορισμένα ανόμοια χαρακτηριστικά (χρώμα ματιών, ύψος κορμοστασιάς, κλπ.), το αυτό συμβαίνει και με τον εσωτερικό κόσμο μας – δηλαδή τον ψυχολογικό, τον συναισθηματικό και πνευματικό εαυτό μας. Οι ανομοιότητες αυτές είναι απόρροια του γεγονότος ότι οι φυσικές, κοινωνικές και πνευματικές εμπειρίες του κάθε ανθρώπου είναι διαφορετικές – μερικές φορές πολύ διαφορετικές και μερικές φορές ολίγον – από τις εμπειρίες του κάθε ενός από τους άλλους ανθρώπους.

Ψυχολογικές και κοινωνιολογικές έρευνες, οι οποίες αφορούν δίδυμα αδέλφια, τα οποία ανατράφηκαν στο ίδιο φυσικό περιβάλλον, μας πληροφορούν ότι ενώ υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ των διδύμων, παρουσιάζονται επίσης σημαντικές ψυχολογικές, συναισθηματικές και πνευματικές διαφορές. Όταν, λοιπόν, αναφερόμαστε στον άνθρωπο σαν «λογικόν» και «κοινωνικόν» ζώο – και… περηφανευόμαστε ότι τα χαρακτηριστικά αυτά μας διαχωρίζουν από τα λοιπά ζώα – πρέπει, λογικά, να συνυπολογίζουμε τον βαθμό ανάπτυξης της λογικότητας και της κοινωνικότητας μας. Αυτός, ο βαθμός ανάπτυξης, καθορίζει και την απόσταση μας από τα… βόδια – είτε από τα άγρια θηρία!

Έχουμε αναφερθεί ξανά στην αλυσίδα της πνευματικής ανάπτυξης του ανθρώπου, καθώς παρουσιάζεται από τις επιστήμες της ανθρωπολογίας και της κοινωνιολογίας. Σύμφωνα με την «αλυσίδα» αυτή, ο άνθρωπος – ο οποίος είχε σαν λίκνο και σαν σπάργανα την άγρια ζούγκλα και τα σπήλαια – ξεκίνησε από τη θρησκοληψία, προχώρησε στη θρησκεία, και από εκεί ανέβηκε στη φιλοσοφία και στην επιστήμη. Ο ανθρωπολόγος Francis M. Cornford, στο βιβλίο του, From Religion to Philosophy (Από τη θρησκεία στη Φιλοσοφία) παρουσιάζει πλήθος στοιχείων της επίπονης αυτής διαδρομής. Επίσης, ο πατέρας της κοινωνιολογίας (sociology) Auguste Comte, στα βιβλία του για την εγκαθίδρυση της μεθόδου για τη μελέτη της κοινωνίας επί επιστημονικής βάσεως, Course of Positive Philosophy (Κατεύθυνση της Θετικής Φιλοσοφίας), χαρακτηρίζει τη φιλοσοφία σαν μητέρα (mother) της κοινωνιολογίας και την κοινωνιολογία σαν μητέρα όλων των άλλων επιστημών.

Εδώ, βέβαια, θα μπορούσαμε να διορθώσουμε τον σεβαστό Αύγουστο (Auguste Comte) και να σημειώσουμε ότι η φιλοσοφία – σαν θετική σκέψη, συγγενική με την επιστήμη, γέννησε διάφορες επιστήμες στη προ-χριστιανική Ελλάδα, όπως αρχιτεκτονική, βιολογία, ιατρική, μαθηματικά, γεωμετρία, πολιτική κλπ. Να παραδεχθούμε, όμως, ότι η θρησκεία του χριστιανισμού – η οποία στηρίζεται στη θρησκοληψία και στα «θαύματα» και όχι στη θετική σκέψη – κατήργησε τη φιλοσοφία και την επιστήμη, και έτσι οι φιλόσοφοι και επιστήμονες της εποχής του Auguste Comte (1798 – 1857) έπρεπε να σκάψουν μέσα στα πνευματικά ερείπια που δημιούργησαν οι πρωτόγονες και… θαυματουργικές θρησκείες – για να στεριώσουν και πάλι τη φιλοσοφία, τις διάφορες επιστήμες και τη πρόοδο του… λογικού και κοινωνικού ανθρώπου.

Ένα άλλο, πολυσήμαντο γεγονός, στο οποίο θα αναφερθούμε εδώ είναι το εξής: Ένα από τα εγκυρότερα πανεπιστήμια στον κόσμο, το M.I.T. (Massachusetts Institute of Technology – Ίδρυμα Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης) της Αμερικής, πριν μερικές εβδομάδες δημοσίευσε μια επιστημονική έρευνα η οποία καθορίζει τη διασημότητα των σπουδαιότερων προσωπικοτήτων που έζησαν από το 4.000 π.χ. μέχρι το 2010 μ.χ. Η έρευνα αυτή καταμέτρησε στοιχεία από 100 χώρες, και έλαβε υπόψη τον αριθμό των γλωσσών στις οποίες μεταφράστηκε η προσφορά των διάφορων προσωπικοτήτων, καθώς και τον αριθμό αναζήτησης πληροφοριών γύρω από τις προσωπικότητες αυτές στην εγκυκλοπαίδεια του διαδιχτύου Wikipedia. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της επιστημονικής αυτής έρευνας, η διασημότερη προσωπικότητα από το 4.000 π.χ. μέχρι τις μέρες μας (2010) είναι ο Αριστοτέλης, και ο κατάλογος των πρώτων δέκα έχει ως εξής: Αριστοτέλης, Πλάτων, Ιησούς Χριστός, Σωκράτης, Μέγας Αλέξανδρος, Λεονάρδος Ντα Βίντσι, Κομφούκιος, Ιούλιος
Καίσαρας, Όμηρος, Πυθαγόρας. Ναι, έξι Έλληνες στο κατάλογο των δέκα επιφανέστερων
προσωπικοτήτων των τελευταίων έξι χιλιάδων χρόνων! Και όταν επεκτείνουμε τον
κατάλογο αυτό, στις εκατό πρώτες προσωπικότητες, βρίσκουμε ακόμα δεκαπέντε Ελληνικά ονόματα, με εκατοστό τον ποιητή / δραματικό συγγραφέα, Ευριπίδη.

Ναι, μεγάλα, δοξασμένα ονόματα. Ο κατάλογος, όμως, αυτός, μάς φέρνει αντιμέτωπους με μια τεράστια Ελληνική τραγωδία: Όλοι οι μεγάλοι, επιφανείς Έλληνες, έζησαν προ-χριστιανικά! Ουδεμία επιφανής Ελληνική προσωπικότητα δημιουργήθηκε κατά τη
χριστιανική περίοδο. Η θρησκεία του χριστιανισμού έφερε το τέλος της Ελληνικής δημιουργικότητας και εφευρετικότητας… Ενώ οι Έλληνες έχουμε τις φυσιολογικές τάσεις
προς πνευματική και σωματική ελευθερία – καθώς και τις τάσεις προς ενεργητικότητα,
δημιουργικότητα και εφευρετικότητα – το Ελληνικό θρησκευτικό κατεστημένο, τα «ιερά
ευαγγέλια» του και το… αλάνθαστο «ιερατείο» του, ενεργούν σαν συρματοπλέγματα και τοίχοι της πνευματικής φυλακής των Ελλήνων. Αδιάψευστη απόδειξη της πραγματικότητας αυτής, είναι ότι ένας μεγάλος αριθμός των Ελλήνων που ξενιτεύονται – και κυρίως τα παιδιά και εγγόνια αυτών – προοδεύουν και πολλές φορές διαπρέπουν στις πλέον φιλελεύθερες και… ολιγότερο θρησκόληπτες κοινωνίες, τις οποίες υιοθετούν σαν δεύτερη πατρίδα.

Όταν, λοιπόν, αναφέρομαι εδώ στον «άνθρωπο» – ένα θέμα με το οποίο ασχολείται επίσης το ποίημα μου που ακολουθεί – ο αναγνώστης πρέπει να λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι, ενώ υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ των ανθρώπων, υπάρχουν και πολλές διαφορές. Μερικοί από εμάς ζούμε ακόμα στη πανάρχαια εποχή – μαζί με τις θρησκοληψίες και τις θρησκείες μας – και μερικοί άλλοι από εμάς ζούμε στη σύγχρονη εποχή, και αγκαλιάζουμε τη φιλοσοφία και τις διάφορες επιστήμες.

ΟΙ ΑΛΗΘΙΝΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ

Εμείς οι άνθρωποι παρουσιάζουμε ακόμα
«δυσκολίες ανάπτυξης»:
Τα «μυστήρια» της φύσης μάς εξαπατούν
και μάς εκπλήσσουν,
οι κοινωνικοί κανόνες μάς αγριεύουν,
και οι πραγματικότητες της ζωής
και του θανάτου, μάς αφήνουν άφωνους…

Έχουμε μοιραστεί σε δυο ανόητες ομάδες
και κάναμε σημαία τη μωρία μας:
Η μια ομάδα χαρακτηρίζει τον άνθρωπο
σαν ξεπεσμένο άγγελο,
και η άλλη ομάδα τον χαρακτηρίζει
σαν ανορθωμένο πίθηκο…
Και σαν μικρά, άγουρα παιδάκια,
συζητούμε χωρίς να ακούμε ο ένας τον άλλο.
Με απροσεξία μπερδεύουμε γνώση και πίστη
και συγχέουμε «ιερά» βιβλία με την επιστήμη.

Είναι, βέβαια, γεγονός πως μερικές φορές,
η επιστήμη λανθάνεται και μας απογοητεύει,
καθώς είναι γεγονός ότι οι θρησκευτικοί μύθοι
κρύβουν ορισμένες αλήθειες – εδώ κι’ εκεί.
Αλλά… οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα
– η επιστήμη είναι γνώση και η θρησκεία πίστη.

Γι’ αυτό, λοιπόν, ας ελευθερωθούμε επιτέλους
από τις πανάρχαιες παρωπίδες μας:
Ας παραμερίσουμε τα ανόητα, τροχοπεδηκά,
κι’ επιβλαβή αδιέξοδα μας.
Ας αντικρύσουμε τις επιβεβαιωμένες
κι’ ολοφάνερες αλήθειες μας,
και ας αναγνωρίσουμε τις πολλές δυνάμεις μας
– και τις… ολίγες αδυναμίες μας.

Ναι, είμαστε ξεπεσμένοι άγγελοι,
οι οποίοι χλευάζουμε τη λάσπη
με τις μαγικές φτερούγες μας.
Ναι, είμαστε ανορθωμένοι πίθηκοι,
οι οποίοι μαγεύουμε τους ουρανούς
με τα ατσάλινα διαστημόπλοια μας.

Ναι, είμαστε οι αληθινοί αστέρες….

Ανδρέας Κωνσταντινίδης